Cách chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách?

Lần đầu tiên làm mẹ, ắt hẳn sẽ có rất nhiều chị em còn cảm thấy bối dối không biết cách chăm sóc trẻ sơ sinh thế nào cho đúng. Bạn có thể hơi hoang mang khi có quá nhiều thứ phải học hỏi, khi bé yêu mới chào đời có nhiều thứ cần phải làm.

Hãy tham khảo bài viết sau đây để biết thêm về các nhu cầu của bé sơ sinh và cách chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách ngay sau đây nhé!

Bế trẻ sơ sinh thế nào cho đúng cách?

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh đúng trước tiên bạn cần biết là bế trẻ. Khi bế bé yêu lần đầu tiên, bạn có chút lúng túng không biết phải bế bé thế nào cho đúng. Đừng quá lo lắng, sau vài ngày chăm bé, bạn sẽ biết cách bế bé và bé thích được bế ở tư thế nào nhất. Mỗi bé sẽ thích được bế theo một tư thế riêng, có bé thích được vác vai, song có bé lại thích được ẵm ngửa…

Dù bé khóc đòi bế hay đơn giản là bé đang thức nên bạn muốn bế bé lên để nựng nịu thì trước khi bế bé lên, bạn cần lên tiếng cho bé biết là bạn sẽ bế bé. Hãy nhìn bé và âu yếm trò chuyện với bé, nhẹ nhàng luồn hai tay bạn xuống dưới đầu, vai và mông bé trong khi bế bé lên một cách nhẹ nhàng. Điều này giúp bé không giật mình, khóc hoảng vì bất ngờ bị nhấc lên khỏi chỗ nằm.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh khi cho bé bú và bé ngủ

Cho bé sơ sinh bú

Sau khi bé được sinh ra, bạn hãy cho bé bú sớm nhất ngay khi có thể. Hãy cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và duy trì việc này càng lâu càng tốt. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hoả cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sữa mẹ giúp trẻ dễ tiêu hóa, hiếm khi gây dị ứng và chứa nhiều kháng thể giúp bé có thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

Dạ dày bé sơ sinh khá nhỏ, bạn cần cho bé bú thường xuyên để con được bú đủ lượng sữa cần thiết. Bé sẽ bú mỗi 1 – 2 giờ/lần trong vài tuần đầu mới sinh, mỗi cữ bú kéo dài khoảng 15 – 30 phút tùy vào lượng sữa mẹ, nhu cầu bú của bé… Khi đói, bé yêu sẽ có các dấu hiệu như khóc, ngọ nguậy không yên, tém miệng liên tục…

Nếu đã đến cữ bú mà bé yêu đang ngủ, bạn không nên đánh thức bé. Trẻ sơ sinh cần ngủ khoảng 16 – 18 giờ/ngày, mỗi giấc ngủ kéo dài từ 1 – 3 giờ, bạn cho bé bú bù lại ngay sau khi bé tỉnh giấc. Song nếu con đã ngủ quá 4 giờ, bạn nên đánh thức bé dậy và cho bé bú. Khi cho bé bú, bạn hãy trò chuyện, nựng nịu bé, đừng để bé ngủ khi mới chỉ bú mẹ được một chút.

Cách cho bé ợ hơi sau khi bú

Cho dù bạn cho bé nhà mình bú sữa mẹ hay dùng sữa công thức, sau khi cho bé bú no, hãy cho bé ợ hơi, tránh ọc sữa.

Tư thế bế cho bé ợ hơi là bạn bế bé ở tư thế vác vai, bụng bé áp sát vào ngực bạn, vỗ nhẹ lưng bé. Bế bé ở tư thế đó trong khoảng 10 – 15 phút, bạn hãy giữ đầu và cổ bé cẩn thận vì cổ bé sơ sinh còn rất yếu. Việc ợ hơi này giúp bé hạn chế bị ọc sữa sau khi bú no và tình trạng trào ngược dạ dày thực quản, vì chức năng của van giữa thực quản và dạ dày của bé sơ sinh chưa hoàn thiện.

Cách đặt bé ngủ

Phòng ngủ của bé nên sạch sẽ, thoáng mát và yên tĩnh để bé dễ ngủ. Với trẻ sơ sinh đủ tháng, khỏe mạnh, nhiệt độ phòng thích hợp là khoảng 28ºC. Nếu dùng điều hòa, bạn không nên để nhiệt độ phòng quá thấp vì có thể khiến bé bị cảm lạnh dù đã được quấn khăn và đắp chăn đầy đủ. Song bạn cũng không nên để con ngủ trong phòng có nhiệt độ cao khiến con dễ đổ mồ hôi gây ngứa ngáy, khó chịu, ngủ không ngon giấc.

Việc trẻ sơ sinh ngủ ngon giấc sẽ giúp trẻ phát triển tốt cả về thể chất lẫn tinh thần. Trẻ chỉ có thể ngủ ngon khi được bú no, cơ thể sạch sẽ, phòng ngủ yên tĩnh, thoáng mát. Bạn có thể masage nhẹ nhàng cho bé trước khi bé ngủ. Bạn có thể cho bé nằm nôi và đung đưa nhẹ, hát ru khe khẽ hoặc mở nhạc êm dịu để bé dễ ngủ hơn.

Bạn nên tránh cho bé ngủ ở tư thế nằm sấp, nếu cho trẻ nằm sấp thì phải theo dõi cẩn thận vì trẻ dễ có nguy cơ đột tử. Thêm một lưu ý nhỏ nhưng rất quan trọng là bạn không nên để quá nhiều gối, thú nhồi bông… xung quanh trẻ. Những thứ này dễ khiến trẻ bị ngạt thở nếu chẳng may chúng đè vào mũi bé.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách khi đi vệ sinh và tắm rửa cho bé

Cách thay tã cho trẻ sơ sinh

Bạn có thể cho bé yêu dùng tã vải hay tã giấy hoặc dùng xen kẽ cả hai loại tã để tiết kiệm. Khi chọn tã giấy cho con, bạn nên chọn loại có kích cỡ thích hợp, có tính năng chống hăm, ngứa. Nếu cho con dùng tã vải, bạn nên chọn loại có chất liệu cotton mềm, thấm nước tốt.

Bạn nên thay tã cho bé ngay sau khi bé tè hay ị. Khi thay, phải vệ sinh sạch vùng hậu môn và bộ phận sinh dục của bé bằng khăn mềm và nước ấm theo hướng từ trước ra sau. Bạn hãy thoa kem chống hăm hoặc kem bảo vệ da trước khi mặc tã mới cho trẻ.

Cách tắm cho trẻ sơ sinh

Để tiện dụng, bạn nên dùng sữa tắm gội 2 trong 1 dành cho trẻ sơ sinh để tắm cho bé. Trước khi tắm cho bé, bạn cần chuẩn bị đầy đủ các thứ sau:

• Rửa tay thật sạch. Lưu ý, khi chăm sóc trẻ sơ sinh, bạn không nên để móng tay dài hay đeo nữ trang có bề mặt xù xì hay sắc cạnh vì chúng có thể khiến làn da trẻ bị trầy xước.
• Khăn xô khổ nhỏ, khăn xô khổ lớn, quần áo, mũ, bao tay, vớ…
• Gạc, bông gòn, tăm bông, băng rốn vô trùng.
• Nước muối sinh lý 0,9%.

Trước khi tắm cho bé, hãy tắt quạt, tắt máy lạnh, tiến hành massage cho bé. Dùng nước sạch pha với nước sôi để tắm cho bé. Nước có nhiệt độ khoảng 36 – 38°C là thích hợp để tắm cho trẻ. Nếu không có nhiệt kế đo nhiệt độ nước tắm, bạn có thể dùng cùi chỏ tay để thử nước tắm cho bé. Lưu ý là trong khi tắm cho bé, bạn nên trò chuyện âu yếm với trẻ để trẻ cảm nhận được tình yêu thương của bạn.

Khi đã chuẩn bị đủ mọi thứ, bạn tiến hành tắm cho bé theo các bước sau:

• Bạn đặt bé nằm trên giường hoặc mặt phẳng, dùng bông gòn thấm nước muối sinh lý lau mắt cho bé theo hướng từ trong ra ngoài.
• Dùng tăm bông để làm sạch lỗ mũi cho bé.
• lau mặt cho bé.
• Bế bé lên và gội đầu cho bé: Ngón cái và ngón đeo nhẫn của bàn tay bế bé ép nhẹ 2 vành tai vào sát lỗ tai để tránh nước chảy vào tai bé, tay kia dùng khăn (gạc) thấm nước làm ướt tóc bé. Tiếp theo, bạn lấy một ít dầu gội thoa lên tóc bé rồi xả lại cho sạch, dùng khăn lau khô đầu bé.
• Khi bé chưa rụng rốn, bạn nên dùng khăn mềm lau người cho bé, tránh làm ướt rốn. Nếu muốn tắm cho bé, bạn đặt bé vào trong chậu nước có hòa sẵn chút sữa tắm để tắm nhưng sau đó cần lau kỹ vùng rốn cho bé, tránh nhiễm khuẩn.
• Cho trẻ sang chậu nước tắm khác để tắm cho sạch lại.
• Đặt trẻ nằm trên giường hoặc mặt phẳng có lót khăn xô khổ lớn, dùng khăn lau khô và ủ ấm cho trẻ.
• Nhỏ nước muối sinh lý để làm sạch mắt, mũi rồi dùng bông gòn lau từ trong ra ngoài. Dùng tăm bông/bông gòn để làm sạch vùng bên ngoài tai cho trẻ. Tránh để đầu chai nước muối hay thuốc nhỏ mắt chạm vào mắt, mũi trẻ.
• Nhỏ nước muối sinh lý lên gạc rơ lưỡi để làm vệ sinh miệng cho bé.
• Dùng bông gòn thấm sạch nước quanh rốn, dùng tăm bông thấm nước muối sinh lý lau khô rốn. Bạn nên để rốn thoáng, tránh quấn băng gạc ngay nhằm giúp rốn mau khô, nhanh rụng hơn.
• Mặc áo, tã, bao tay, vớ và cho bé bú ngay nếu thấy bé có nhu cầu.

Nếu muốn cắt móng tay, móng chân cho bé yêu, bạn hãy cắt sau khi bé vừa tắm xong. Lúc này, bé đang thoải mái và móng lại rất mềm, dễ cắt. Ngoài ra, bạn cũng có thể đợi cho bé ngủ say rồi cắt. Việc cắt móng tay, móng chân thường xuyên sẽ giúp móng tay, móng chân bé không bị xước, hạn chế tình trạng móng xước móc vào bao tay, vớ khiến bé đau, khó chịu hoặc bé tự làm đau mình.

Cách chăm sóc da cho trẻ sơ sinh

Cách chăm sóc da nhạy cảm cho bé

• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng: Bạn hãy chọn mua loại quần áo có chất liệu mềm, cắt bỏ nhãn mác. Dù sự cọ xát là nhẹ nhưng lặp đi lặp lại cũng có thể khiến da trẻ bị trầy xước dễ dẫn đến viêm nhiễm. Dùng xà phòng loại dành cho trẻ nhỏ hay cho da nhạy cảm để giặt đồ cho bé.
• Hạn chế với các tác nhân gây kích ứng có hại từ môi trường: Bạn thay tã cho bé ngay sau khi bé tè hay ị. Bạn nên dùng các sản phẩm nhẹ dịu đã được kiểm chứng lâm sàng để tránh kích ứng da. Chọn loại tã phù hợp cho bé.
• Tránh để các chất độc hại có thể ảnh hưởng đến mắt của bé: Trẻ sơ sinh chưa có phản xạ nhắm mắt và bài tiết nước mắt nên bạn cần giữ bé tránh xa khói thuốc lá hoặc nơi môi trường bị ô nhiễm. Dùng các sản phẩm chăm sóc da và tóc nhẹ dịu, không gây cay mắt. Tránh các sản phẩm làm sạch có chứa cồn hoặc xà phòng có chất tẩy mạnh.
• Luôn giữ cho da của bé có độ ẩm thích hợp: Khí hậu khô hanh hoặc tắm rửa nhiều quá có thể khiến da bé mất nước. Bạn nên thoa kem dưỡng da ở những vùng da khô hay bong tróc cho bé. Song việc không thay tã thường xuyên (kể cả tã vải, tã giấy) và môi trường nóng ẩm có thể khiến da bé bị nhiễm trùng, nhiễm nấm. Mỗi khi thay tã cho bé, bạn cần rửa sạch vùng mang tã với chất làm sạch nhẹ dịu và lau khô cho bé.

Ngoài ra, bạn nên cho trẻ tắm nắng hàng ngày để con có đủ lượng canxi cần thiết cho quá trình phát triển. Phơi nắng cho trẻ sơ sinh còn là cơ hội cho bé tiếp xúc với thế giới bên ngoài, nâng cao sức đề kháng.

Theo dõi tình trọng vàng da của trẻ sơ sinh

Tình trạng vàng da sơ sinh là khá phổ biến. Nhiều thống kê cho thấy 25 – 30% trẻ sinh đủ tháng và gần 100% trẻ sinh non, nặng dưới 1,5kg bị vàng da.

Trẻ sơ sinh bị vàng da sẽ rất nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nguyên nhân, tình trạng vàng da dễ gây ra biến chứng do tình trạng nhiễm độc thần kinh dẫn đến tỷ lệ tử vong cao, di chứng nặng nề. Do đó, bạn cần đưa con đi khám ngay nếu thấy bé có dấu hiệu vàng da.

Xem thêm:

• Một số bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh?
• bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh? Dấu hiệu và cách điều trị

Hãy lưu ý rằng tình trạng vàng da ở trẻ chỉ được coi là vàng da sinh lý tại thời điểm được khám nếu có đầy đủ các tiêu chuẩn sau:

• Vàng da xuất hiện sau khi sinh 24 giờ.
• Mức độ vàng da nhẹ (chỉ ở vùng mặt, cổ, ngực).
• Bé bị vàng da và hết trong vòng 1 tuần với trẻ sinh đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng.
• Chỉ vàng da và không có các triệu chứng bất thường khác như trẻ bị thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, lừ đừ…
• Nồng độ billirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ sinh đủ tháng và không quá 14mg% ở trẻ sinh thiếu tháng.
• Tốc độ tăng billirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ.